KLİNİK PSİKOLOG MERVE ŞEYDA ÖZCAN’LA ÇOCUK VE AİLE DANIŞMANLIĞI HAKKINDA
Çocukların mutlu ve sağlıklı büyümesi için her yaş döneminde ihtiyaçlarının karşılanması çok önemli. Çocukların temel ihtiyaçları karşılanırken psikolojik, duygusal, sosyal ihtiyaçları ihmal edilebiliyor. Bu durum çocuklarda çeşitli davranış problemlerinin ve çeşitli psikolojik semptomların ortaya çıkmasına neden oluyor.
Çocuk ve aile danışmanlığının kapsamı nedir?
Herkesin bildiği gibi çocukluk dönemi hayatın en önemli sürecidir. Duygusal, davranışsal, bilişsel ve sosyal alanlarda hızlı değişimler gözlenir.
Çocuk ve aile danışmanlığının amacı; bu değişimlere eşlik eden sorunlar ortaya çıktığında bu belirtilerin ortaya çıkmasına yol açan nedenleri tespit edip, gerekli noktalara müdahale ederek aile ile çocuğa sorun çözme becerisi kazandırmaktır.
Çocuklarda ortaya çıkan hangi sorunlarda aileler size başvuruyorlar?
Genellikle kurallara uymama, aşırı inatçılık, kardeş kıskançlığı, çekingenlik, kaygılar ve korkular, dikkat eksikliği ve hiperaktivite, tırnak yeme, parmak emme, alt ıslatma, kekeleme, okuma ve yazma zorlukları, sınav kaygısı gibi belirtiler olduğunda başvururlar. Bununla birlikte okula başlama, kardeşin aileye katılmasına hazırlık, anne baba ayrılığının açıklanması gibi zorlandıkları konularda da danışmanlığa ihtiyaç duyabilmekteler.
Bu sorunların ortaya çıkmasında etkili olan faktörler nelerdir?
Psikolojik yaklaşıma göre; bu belirtiler tedavi gerektiren karmaşık bir nedenin ifadesidir. Tedavi gerektirmesinin nedeni çocuğun ruhsal, aile ve sosyal sisteminde sorunlar yaşamasına yol açmasından ileri gelir. Yine bizim yaklaşımımıza göre bu zorluklar “belirti” olarak yani altta yatan sorunların, psikolojik çatışmaların bir göstergesi olarak ele alınmalıdır. Bedensel hastalıkların bir göstergesi olarak ateşin çıkması gibi bu davranışlar da ruhsal olarak kişinin yardıma ihtiyacı olduğunu gösterirler. Tedavi sürecinde de bu bakış açısından yola çıkılır. Dolayısıyla temel amaç hiperaktiviteyi gibi bir belirtiyi ortadan kaldıracak ya da bastıracak müdahaleler yapmak yerine nedenlere ve faktörlere odaklanmak olmalıdır.
En genel nedenlere baktığımızda ailede;
anne babanın çocukla nasıl iletişim kurduğu,
istendik davranışları hangi yollarla kazandırdığı,
çocuğun aile içinde bir birey olarak kabul edilip edilmediği,
istenmeyen bir davranış sergilediğinde nasıl baş ettikleri,
sevginin nasıl ifade edildiği,
disiplin yöntemlerinin etkililiği gibi alanlar bu zorlukların şiddetini ve sıklığını etkilemektedir.
Danışmanlık sürecinde hangi aşamalardan geçiliyor?
Her çocuk ve her çocukla kurulan ilişki kendine özgüdür, bireysel olarak değerlendirilmelidir. İlk aşamada değerlendirme görüşmeleri gerçekleştiriyorum. Öngörüşmede anne baba ile beraber çocuğu yakından tanımak amacıyla gelişimsel öyküsünü konuşuyoruz. Bir sonraki görüşmede çocukla oyun oynayarak vakit geçiriyorum, gerekli çalışmaları ve testleri uyguluyorum. En son anne-baba görüşmesinde gözlemlerimden ve çalışmaların sonuçlarından bahsederek hangi müdahalelere ihtiyaçları olduğunu belirliyoruz. Ortalama 3 görüşmelik değerlendirme sürecinden sonra ailenin kararıyla çocuklarla terapi ya da aileyle danışmanlık süreci başlıyor.
Bu zorlukları yaşayan anne-babalara neler önerirsiniz?
Çocukların davranışlarının ya da yaşadıkları zorlukların, normal mi yoksa davranış problemi olarak mı değerlendirileceğinin bazı kriterleri vardır. Çocuğun içinde bulunduğu gelişim döneminin özelliklerini yansıtıp yansıtmadığıyla belirtilerin sıklığı ve günlük yaşamı zorlama seviyesi dikkate alınır. Bu konuda uzman görüşüne başvurmalarını öneririm.
